Zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami badania architektoniczne to „działania ingerujące w substancję zabytku, mające na celu rozpoznanie i udokumentowanie pierwotnej formy obiektu budowlanego oraz ustalenie zakresu jego kolejnych przekształceń”. W praktyce wyniki badań architektonicznych określają - ze stanowiska konserwatorskiego - wszelkie możliwości przekształceń projektowych zabytkowego obiektu.
Badania stratygraficzne mają na celu rozpoznanie zasięgu występowania historycznych warstw malarskich - polichromii, przewidzianych do ochrony i ewentualnej ekspozycji. Warunkują one wykonanie badań architektonicznych oraz określają możliwości działań projektowych.
Podstawowe - w stosunki do wszystkich innych działań i dokumentacji - opracowanie zawierające historię obiektu, jego przemiany przestrzenne, analizę stylową a także wnioski i zalecenia do dalszych działań, sformułowane w oparciu o dane archiwalne oraz analizę konserwatorską.
Dokumentacje zawierające analizę wartości architektoniczno - stylowych oraz zestawienie elementów zabytkowych budynku, jego funkcji, układu wnętrz, konstrukcji oraz zabytkowego wystroju i wyposażenia wraz z ich waloryzacją a także z wnioskami odnośnie dalszego wobec nich postępowania.
Sporządzane dla potrzeb przyszłych lub opracowywanych projektów adaptacji i modernizacji zabytkowych obiektów. W przypadku dokonanych uprzednio przekształceń lub prac w budynku zabytkowym, ekspertyzy są także oceną ich zasadności i prawidłowości.
Konsultacje - ze stanowiska konserwatorskiego - do projektów adaptacji i modernizacji zabytkowych obiektów, bądź ich zespołów dotyczące koncepcji architektonicznych oraz projektów branżowych, prowadzone w oparciu o wyniki oraz stan badań konserwatorskich i naukowych.
Wykonanie badań uzupełniających w trakcie prac realizacyjnych w zakresie wynikłym z potrzeb modyfikowanej dokumentacji projektowej oraz przedstawienie wniosków konserwatorskich odnośnie dalszego postępowania. Opieka merytoryczna i konsultacje – ze stanowiska konserwatorskiego - do prac realizacyjnych i konserwatorskich prowadzonych w zabytkowych partiach obiektu.
Przewidywane działania w stosunku do elementów wyposażenia i wystroju architektonicznego wnętrz oraz elewacji budynku a także zabytkowych wątków ścian i sklepień, wynikłe z konieczności ich konserwacji. Dokumentacje te zawierają zakładane postępowanie oraz pełną technologię prac z podaniem ich specyfikacji.
